Η τραγουδίστρια που έκανε γνωστά παγκοσμίως τα τραγούδια του Κάπο Βέρντε και αγαπήθηκε ιδιαίτερα στην Ελλάδα,
Σε ηλικία 70 ετών έφυγε από τη ζωή η διεθνώς αναγνωρισμένη τραγουδίστρια Σεζάρια Εβορα. Η «ξυπόλυτη ντίβα», όπως την αποκαλούσαν, είχε υποβληθεί σε εγχείριση ανοιχτής καρδιάς στο Παρίσι έπειτα από σοβαρά προβλήματα που παρουσίασε στη στεφανιαία αορτή.
Η Εβορα νοσηλευόταν από την Παρασκευή στην εντατική σε κρίσιμη κατάσταση. Τον Σεπτέμβριο είχε αποφασίσει να αποσυρθεί, δηλώνοντας ότι αισθανόταν «μεγάλη εξάντληση». Στις 22 Οκτωβρίου είχε επιστρέψει στο νησί Σαν Βινσέντε στο Πράσινο Ακρωτήρι (Κάπο Βέρντε).
Η Σεζάρια Εβορα, η οποία τραγουδούσε ξυπόλυτη για να εκφράσει τη διαμαρτυρία της για τη φτώχεια του λαού της, γεννήθηκε το 1941 στο Πράσινο Ακρωτήρι.
Σε όλη της τη ζωή υπηρέτησε – και διέδωσε σε ολόκληρο τον κόσμο – τα παραδοσιακά είδη μουσικής coladeira και morna, τα οποία της τα δίδαξε όταν ήταν μόλις 16 ετών ένας ντόπιος ναυτικός.
Τα mornas είναι τραγούδια της λύπης, της μελαγχολίας και της νοσταλγίας. Η ίδια, όσο ήταν άσημη ερμηνεύτρια, τα τραγουδούσε σε μικρά μπαρ της γενέτειράς της μπροστά σε τουρίστες αλλά και ντόπιους εργάτες, κερδίζοντας ελάχιστα χρήματα.
Η αφετηρία της επιτυχημένης καριέρας της χρονολογείται στο 1987, χρονιά που έδωσε τις πρώτες της συναυλίες στη Λισαβόνα. Εκεί την άκουσε τυχαία ένας διάσημος παραγωγός, την πήρε στην εταιρεία του και την επόμενη χρονιά τη βοήθησε να κυκλοφορήσει το πρώτο της άλμπουμ, σε ηλικία περίπου 50 ετών. Τότε πραγματοποίησε και την πρώτη της περιοδεία.
Με επιρροές από την παράδοση της Πορτογαλίας, της Βραζιλίας και της Κούβας, η Σεζάρια Εβορα είχε ηχογραφήσει συνολικά έντεκα στούντιο άλμπουμ, ενώ είχε βραβευθεί και με Grammy.
Η «ξυπόλυτη ντίβα» είχε επισκεφθεί αρκετές φορές την Ελλάδα για συναυλίες, ενώ το ντουέτο της με την Ελευθερία Αρβανιτάκη στο τραγούδι «Sodade» ήταν μεγάλη επιτυχία στη χώρα μας.
Βιογραφία
Γεννήθηκε στην πόλη Μιντέλο του νησιού Σάο Βισέντε, στο Πράσινο Ακρωτήριο, στις 27 Αυγούστου του 1941. Σε ηλικία 7 ετών έμεινε ορφανή από πατέρα. Μετά το θάνατό του, η μητέρα της αγωνίστηκε να την μεγαλώσει με τα πενιχρά της εισοδήματα που εξασφάλιζε από την εργασία της ως μαγείρισσα. Τελικά, την οδήγησε σε ορφανοτροφείο και στη χορωδία του ιδρύματος εκείνου η μικρή Σεζάρια έμαθε να τραγουδά.
Η Έβορα συνάντησε όταν ήταν 16 ετών έναν ναυτικό από το Πράσινο Ακρωτήριο, ο οποίος ονομαζόταν Εντουάρντο. Ήταν ο άνθρωπος που την δίδαξε τα παραδοσιακά μουσικά στιλ των coladeiras και mornas. Τα τελευταία αποτελούν τραγούδια της λύπης, της μελαγχολίας και της νοσταλγίας. Η Σεζάρια ξεκίνησε να τραγουδά σε τοπικά μπαρ και ξενοδοχεία. Με τη βοήθεια τοπικών μουσικών, θα επεδείκνυε τις ικανότητές της και αργότερα θα ανακηρυσσόταν “Βασίλισσα των Μόρνας” από τους θαυμαστές της. Την εποχή εκείνη ήταν διάσημη στο νησί της, σχετικά άγνωστη όμως διεθνώς.
Η τραγουδίστρια είχε έναν θείο, ο οποίος ήταν ένας διάσημος μουσικός και τραγουδοποιός, χρησιμοποιώντας το όνομα B. Leza. Αυτός έγραψε πολλά τραγούδια για την Έβορα.
Οικονομικά και προσωπικά προβλήματα
Η ξυπόλητη αοιδός παρέμεινε διάσημη, χωρίς όμως να έχει και επιτυχία στα οικονομικά. Η δυσχερής οικονομική και πολιτική κατάσταση στη νησιωτική της χώρα, σε συνδυασμό με τα προσωπικά και οικονομικά της προβλήματα, την οδήγησαν στην απόφαση να σταματήσει το τραγούδι, ώστε να υποστηρίξει οικονομικά την οικογένειά της. Επί δέκα χρόνια δεν τραγούδησε και η ίδια τα περιγράφει ως “σκοτεινά χρόνια.” Την ίδια περίοδο πάλεψε με τον αλκοολισμό.
Επιστροφή και διεθνής καταξίωση
Έπειτα από ενθάρρυνση ενός εξόριστου μουσικού και προστάτη των τεχνών από το Πράσινο Ακρωτήριο, ο οποίος ζούσε στην Πορτογαλία, η Έβορα ξανάρχισε να τραγουδά. Ο άνθρωπος αυτός ήταν ο Μπάνα, ο οποίος προσκάλεσε τη Σεζάρια να τραγουδήσει σε συναυλίες σε πορτογαλικό έδαφος, με τη χρηματοδότηση μιας τοπικής οργάνωσης γυναικών.
Ο Ζοζέ ντα Σίλβα, ένας Γάλλος με καταγωγή από το Πράσινο Ακρωτήριο την έπεισε να μεταβεί στο Παρίσι, όπου ηχογράφησε το άλμπουμ La Diva Aux Pieds Nus (Η Ξυπόλητη Ντίβα) το 1988. Το τραγούδι “Sodade” ήταν η πρώτη της διεθνής επιτυχία και η πρώτη της επιτυχία στη Γαλλία που δεν ήταν στα γαλλικά. Αυτό σηματοδότησε την απαρχή της παγκόσμιας φήμης για την τραγουδίστρια από την Αφρική. Ο πορτογαλικός όρος saudade έχει περίπλοκη σημασία, που είναι δύσκολο να μεταφραστεί. Σημαίνει γενικά νοσταλγία, πόθο, λύπη και μετάνοια. Η έκφραση της “sodade” αποτελεί εσωτερικό στοιχείο στη μουσική του Πράσινου Ακρωτηρίου. Το άλμπουμ εκείνο επαινέθηκε από τους κριτικούς και με αυτό ξεκίνησε την καριέρα της, συνεχίζοντας με το άλμπουμ του 1992, Miss Perfumado, το οποίο σημείωσε ακόμα μεγαλύτερη επιτυχία. Έτσι, η τραγουδίστρια έγινε διεθνές αστέρι σε ηλικία 47 ετών.
Ο πρώην αρχηγός του συγκροτήματος Talking Heads Ντέιβιντ Μπερν έχει τραγουδήσει συχνά το τραγούδι της Έβορα “Ausencia” σε δεύτερη εκτέλεση σε συναυλίες του.
Τον Σεπτέμβριο του 2011 ανακοίνωσε πως θέτει τέλος στη μουσική της καριέρα, ακυρώνοντας τις προγραμματισμένες συναυλίες της, καθώς βρισκόταν «σε κατάσταση μεγάλης εξάντλησης».Η Έβορα είχε υποβληθεί το 2010 σε επέμβαση ανοιχτής καρδιάς, στο Παρίσι, έπειτα από σοβαρά προβλήματα που παρουσίασε στην στεφανιαία αορτή.
Έφυγε τελικά από τη ζωή στις 17 Δεκεμβρίου 2011 ενώ νοσηλευόταν στην εντατική σε κρίσιμη κατάσταση.
Δισκογραφία
La Diva Aux Pieds Nus (1988)
Distino di Belita (1990)
Mar Azul (1991)
Miss Perfumado (1992)
Cesária (1995)
Cabo Verde (1997)
Café Atlantico (1999)
São Vicente di Longe (2001)
Voz d’Amor (2003)
Rogamar (2006)
Συλλογές & άλμπουμ από ζωντανές εμφανίσεις
Sodade – Les Plus Belles Mornas de Cesária (Best of compilation, 1994)
Club Sodade (Remix album, 1996)
Live à l’Olympia (Live album, ηχογραφημένο στο Paris Olympia, 1996)
Colors of the World (Allegro Music, 1997)
Best Of’ (Best of compilation, 1998)
Anthology (Best of compilation, 2002)
Anthologie – Mornas & Coladeras (διπλό CD της Anthology, 2004)
Live d’Amor (Live DVD, ηχογραφημένο το 2004 στο Le Grand Rex, Παρίσι, 2004)
