Η Nana Simopoulos είναι μια από τις πιο σημαντικές και ενδιαφέρουσες προσωπικότητες στο χώρο της ελεύθερης jazz σκηνής με διεθνή αναγνώριση. Έχει δημιουργήσει ένα πολύ ιδιαίτερο προσωπικό στυλ, συνδυάζοντας στοιχεία από διαφορετικούς πολιτισμούς με ρυθμούς και κλίμακες από την ελληνική μουσική. Τραγουδάει, παίζει jazz κιθάρα, ινδικό σιτάρ και μπουζούκι με έναν τρόπο μοναδικό, δημιουργώντας ηχητικές δονήσεις που είναι βαθιά μυστικιστικές. Τις επόμενες μέρες θα έχουμε την ευκαιρία να την δούμε και να απολαύσουμε τη μουσική της, στις εμφανίσεις της στην Αθήνα και στο Ναύπλιο, όπου θα βρεθεί στη σκηνή με τον εξαιρετικό αμερικανό μουσικό της αφροαμερικανικής τζαζ, royal hartigan.
Επιστρέφετε στην Ελλάδα, μετά από πόσες φορές που έχετε ξανάρθει? Νοιώθετε πια να έχετε δημιουργήσει έναν πυρήνα ελληνικού κοινού?
Από τότε που έφυγα από την Ελλάδα, σε ηλικία 19 ετών, ερχόμουν πάντα μία φορά το χρόνο. Τα τελευταία τέσσερα χρόνια επιστρέφω τρεις με τέσσερις φορές το χρόνο.
Στα μέσα της δεκαετίας του 1980 το πρώτο μου άλμπουμ «Pandoras Blues», με τον Charlie Haden και Billy Higgins και εγώ στην κιθάρα, μπουζούκι και φωνητικά, κυκλοφόρησε εδώ στην Ελλάδα. Έδωσα επίσης μια συναυλία στο Λυκαβηττό, στο Βεάκειο και στο Φεστιβάλ Πάτρας με το κουαρτέτο μου. Στη συνέχεια, το 1989, έπαιξα στο «Ρόδον» με Don Cherry, με ακροατήριο 2000 άτομα. Εκείνη την εποχή το όνομά μου κυκλοφορούσε στην Αθήνα και στην Πάτρα. Στα μέσα της δεκαετίας του ‘90 το άλμπουμ μου «Το Όνειρο της Γαίας» κυκλοφόρησε επίσης στην Ελλάδα από την εταιρεία Acadia.
Εκείνη την εποχή έπαιζα κυρίως σιτάρ και μπουζούκι.
Πριν από μερικά χρόνια άρχισα να παίζω πάλι jazz κιθάρα και να σχηματίζω γκρουπ. Άρχισα να επιστρέφω στην Ελλάδα πιο συχνά για να είναι με τους γονείς μου, οι οποίοι παρέμειναν εδώ. Βρήκα μια φίλη μου από το Λος Άντζελες, η οποία είχε επιστρέψει στην Ελλάδα, την Βάσω Δημητρίου, σχηματίσαμε ένα γκρουπ και ξεκινήσαμε να παίζουμε εδώ στην Αθήνα, αλλά φέτος και στο Φουγάρο Jazz Festival του Ναυπλίου. Γνώρισα τον Δημήτρη Βασιλάκη, τον εντυπωσιακό Έλληνα σαξοφωνίστα, ο οποίος με καλούσε να συμμετέχω στα γκρουπ του κάθε φορά που ήμουν στην Αθήνα, όπως και στη Νέα Υόρκη, όταν έπαιζε εκεί. Η πρώτη μεγάλη συναυλία μου ήταν φέτος το καλοκαίρι στο «Νομισματικό Μουσείο», όπου υπήρξαν πολλοί άνθρωποι που με πλησίασαν μετά τη συναυλία και μου έλεγαν ότι με θυμόντουσαν από τη δεκαετία του ’80 ή του ’90. Υπάρχει μια γενιά Ελλήνων που με γνωρίζουν από εκείνη τη εποχή.
Ανυπομονώ να γνωρίσω περισσότερους Έλληνες κάθε φορά που επιστρέφω για να παίξω σε Ελληνικό κοινό και αυτό το γεγονός είναι πολύ ιδιαίτερο για μένα. Επίσης, από τον περασμένο Ιανουάριο έχω ξεκινήσει Κύκλους τραγουδιών στο «Zp87» και έχω συναντήσει πολλούς τραγουδιστές εδώ στην Αθήνα.
Στις εμφανίσεις σας αυτή τη φορά, έχετε μαζί σας τον καταξιωμένο περκασιονίστα royal hartigan, ο οποίος έρχεται για πρώτη φορά στην Ελλάδα. Εκτός από μουσικός, είναι και δάσκαλος και ακτιβιστής. Μιλήστε μας για τα ιδιαίτερα στοιχεία αυτού του ανθρώπου.
O royal hartigan παίζει κρουστά, πιάνο, χορεύει κλακέτες και έχει μελετήσει και παίξει τις μουσικές από την Ασία, την Αφρική, την Ευρώπη, τη Δυτική Ασία και την Αμερική, συμπεριλαμβανομένου του χορού και τραγουδιού των ιθαγενών της Δυτικής Αφρικής. Παίζει τύμπανα επηρεασμένος από τις μουσικές του κόσμου και της τζαζ παράδοσης.
Δίνει κονσέρτα και εργαστήρια, ηχογραφεί σε διεθνές επίπεδο με καταξιωμένους μουσικούς, με τους Blood Drum Spirit Ensemble.
O royal βρίσκεται σε συνεχή έρευνα της μουσικής, του πολιτισμού, την έννοια της μουσικής, του χορού, και τις εκφράσεις των λαών του κόσμου. Έχει λάβει πολλά βραβεία και υποτροφίες για την παγκόσμια έρευνα, την απόδοση και τη διδασκαλία του. Οι δημοσιεύσεις του περιλαμβάνουν Blood Drum Spirit: Languages of West Africa, της Αφρικής, Αμερικής, Native Αμερική, Κεντρική Ιάβα, και τη Νότια Ινδία, μια ανάλυση 1700 σελίδων για διδασκαλία drumming και παραδόσεις. Οι περισσότεροι ντράμερ που ξέρω έχουν μελετήσει τα βιβλία του. Έχει δώσει διαλέξεις και σεμινάρια για τις μουσικές του κόσμου και την τζαζ σε όλο τον κόσμο. O royal ταξιδεύει συχνά στη Δυτική Αφρική τα καλοκαίρια για να διδάξει, να κάνει έρευνα και να συνεργαστεί με master καλλιτέχνες και τους ανθρώπους των διαφόρων χωριών στην Γκάνα.
Όταν τον συνάντησα σε ένα φεστιβάλ jazz πέρυσι, έπαιζε με το Drum Spirit Ensemble του. Αφιέρωσε ένα σόλο κρουστά στον Trayvon Martin, το μαύρο έφηβο αγόρι στη Φλόριντα, ο οποίος πυροβολήθηκε από έναν άνθρωπο μόνο και μόνο επειδή ήταν ύποπτος που περπατούσε γύρω από μια καλή γειτονιά. Ο άνθρωπος που τον πυροβόλησε αθωώθηκε εξαιτίας ενός νόμου στη Φλόριντα, η οποία επιτρέπει στους ανθρώπους να χρησιμοποιούν όπλα, εάν θεωρούν ότι απειλούνται. Το τραγούδι του ήταν πολύ συγκινητικό και χτύπησε ακριβώς το σημείο μέσα μου …
Τα όργανα που παίζετε, όπως το σιτάρ και το μπουζούκι, φαινομενικά, δεν δείχνουν να έχουν σχέση και εκπροσωπούν πολύ διαφορετικά είδη μουσικής. Ισχύει αυτό ή τελικά τα σύνορα είναι μόνο για να τα ξεπερνάμε?
Έτυχε να πιάσω την κιθάρα στα χέρια μου από πολύ μικρή ηλικία και το μπουζούκι λίγα χρόνια αργότερα. Άκουσα το σιτάρ για πρώτη φορά στο Κολοράντο, όταν ήμουν μαθήτρια του Colin Walcott και του συγκρότηματος Orgeon. Μαγεύτηκα από το όργανο και ήθελα να το παίξω. Έχει 19 χορδές. Οι 6 επάνω και οι 13 στο κάτω μέρος του λαιμού. Δεν παίζονται απευθείας οι χορδές του στο κάτω μέρος, αλλά αν το όργανο είναι κουρδισμένο σωστά, όταν παίξεις την αντίστοιχη νότα, αυτές οι χορδές θα ακουστούν μέσω της συμπαθητικής δόνησης. Αυτός είναι ο λόγος που ονομάζονται συμπαθητικές χορδές. Με αυτόν τον τρόπο έχω διαλέξει τα όργανα που εκπροσωπούν εμένα προσωπικά.
Όταν γράφω μουσική, παίρνω στοιχεία από διαφορετικά μέρη και τα χρησιμοποιώ ως συστατικά για ένα μουσικό γεύμα που μαγειρεύω. Οταν δημιουργώ σκέφτομαι τι όργανο ακούγεται πιο ενδιαφέρον και πιο όμορφο για τη ενορχήστρωση. Τα πιο αγαπημένα μου όργανα ειναι το Ινδικό σαράγκι, το Αυστραλέζικο ντιζεριντού, κρουστά από την Αφρική και τη Μέση Ανατολή, τη γιάλινη αρμόνικα, το Ινδικό τανπούρα. Ό,τι δεν παίζω η ίδια, βρίσκω μουσικούς που το παίζουν. Αυτό είναι εύκολο στη Νέα Υόρκη, όπου βρίσκει κανείς τα πάντα.
Υπάρχουν Έλληνες και ξένοι καλλιτέχνες που νομίζετε πως έχουν επηρεάσει το έργο σας?
Μία από τις μεγαλύτερες επιρροές όταν μεγάλωνα, νομίζω πως ήταν η ίδια για πολλούς ανθρώπους της γενιάς μου και ακόμα και της γενιάς μετά από μένα… η μουσική των Beatles. ‘Οταν έκανα στο μουσικό σχολείο μια τάξη στο “Style and Αnalysis” έμαθα πόσο εξελιγμένες ήταν οι αρμονίες τους.
Αργότερα άκουσα τη μουσική του Ralph Towner και του John Abercrombie, καθώς και του Chick Corea. Παράλληλα με αυτό, άκουγα ελληνική μουσική στο ραδιόφωνο, όταν επισκεπτόμουν τους παππούδες και γιαγιάδες μου τα καλοκαίρια που ερχόμαστε στην Αθήνα και στη συνέχεια, όταν μετακόμισα στην Ελλάδα με την οικογένειά μου, σε ηλικία 12 ετών.
Όταν πήγα στο μουσικό σχολείο στο Λος Άντζελες έβγαζα χρήματα για να υποστηρίξω τον εαυτό μου στη σχολή παίζοντας και τραγουδώντας τη μουσική σε ελληνικές εκδηλώσεις, όπως σε κέντρα διασκέδασης και εστιατόρια. Έμαθα από κοντά τη μουσική του Τσιτσάνη, του Βαμβακάρη, του Μάνου Χατζιδάκι, του Μίκη Θεοδωράκη, για να αναφέρω μερικούς.
Όταν ξεκίνησα να παίζω τζαζ έμαθα τις τυπικές μελωδίες της τζαζ από την Billie Holiday, Miles Davis, Charlie Parker και περισσότεροι. Όταν άρχισα να γράφω τη δική μου μουσική πήρα από την jazz τη δομή της μελωδίας – σόλο – μελωδία και αυτό που πήρα από την Ελληνική μουσική ήταν οι ρυθμοί, όπως ο Συρτός, Τσάμικος, Καλαματιανός, αργό ζεμπέκικο και μουσική από τη Βόρεια Ελλάδα. Από την ινδική και τη βυζαντινή μουσική πήρα το ισοκράτιμα. Αυτό επιτρέπει στις φυσικές αρμονικές να ακουστούν μέσα απο τη μουσική. Τελευταία, είχα την τύχη να διδαχθώ από το εξαιρετικό vocalist και αυτοσχεδιαστή Bobby McFerrin. Οι τελευταίες μου επιρροές είναι από εκείνον.
Τελευταία, γράφετε μουσική για χορό. Ο χορός σας συναρπάζει και σας εμπνέει όσο και η μουσική?
Για μένα υπάρχει διαφορά μεταξύ χορού και μουσικής, μόνο και μόνο γιατί δεν ερμηνεύω χορό επαγγελματικά. Δεν έχω μάθει και δεν έχω επενδύσει χρόνο σ’ αυτό το είδος έκφρασης όσο έχω επενδύσει στη μουσική. ‘Αρχισα να γράφω μουσική για μοντέρνο χορό πριν να νοιώσω ότι καταλάβαινα τι έβλεπα. Ομολογώ ότι μου πήρε αρκετά χρόνια να καταλάβω τι γινόταν πάνω στη σκηνή από πλευράς χορογραφίας. Μετά από πολλά χρόνια ενασχόλησης με τη μουσική για χορό άρχισα να καταλαβαίνω και να αντιλαμβάνομαι τα σχήματα και τις γραμμές που δημιουργούσαν οι χορογράφοι.
Υπάρχει και κάτι άλλο που ξεχωρίζει για μένα το χορό, όπως και τη ζωγραφική, από τη μουσική και αυτό είναι ότι έχει σχέση με τα μάτια μας και τις οπτικές μας αισθήσεις, ενώ η μουσική με τις ακουστικές μας αισθήσεις. Η οπτική εμπειρία έρχεται έξω από τον εαυτό μας, για να έρθει η μουσική να την συμπληρώσει από μέσα μας. Όσο πιο πολύ καταλάβαινα το χορό, τόσο πιο πολύ τον αγαπούσα. Τίποτα όμως δεν με ευχαριστεί τόσο, όσο το να ακούω διάφορα είδη μουσικής.
Πιστεύετε πώς η Νέα Υόρκη σας έδωσε αυτό που χρειαστήκατε στη μουσική, αλλά και τις σωστές ευκαιρίες?
Σαφώς η Νέα Υόρκη ήταν το μέρος που μου επέτρεψε να εξελιχθώ στην ερμηνεία, στην σύνθεση και στον αυτοσχεδιασμό! Από τότε που ζούσα στο Κολοράντο, όλοι μου έλεγαν πως πρέπει να πάω στη Νέα Υόρκη. Στη Νέα Υόρκη μπόρεσα να βρω δασκάλους για ό,τι ήθελα να μάθω, από ινδικά Ragas ως jazz κιθάρα, sitar, didgeridoo, τραγούδι και ό,τι άλλο με ενδιέφερε. Μου δίνεται η ευκαιρία να συνεργαστώ σε διάφορα projects από τη Συμφωνική Ορχήστρα της Νέας Υόρκης, όπως το να κάνω αυτοσχεδιασμό φωνής με τον Bobby McFerrin , μέχρι να γράψω μουσική για θεατρικές παραστάσεις και χορό.
Θα επιλέγατε να αφήσετε τη Νέα Υόρκη σήμερα και να ζήσετε στην Ελλάδα?
Σήμερα, δεν τίθεται θέμα για το που επιθυμείς να ζήσεις, ούτε θέμα επιλογής ανάμεσα στα δύο μέρη. Όποτε νιώθεις την ανάγκη, ανεβαίνεις σε ένα αεροπλάνο και ταξιδεύεις. Το μόνο που χρειάζεσαι να βρεις, είναι τρόποι που θα σου επιτρέπουν να μπορείς να κάνεις αυτά τα ταξίδια. Δεν νομίζω πως θα αφήσω ποτέ εντελώς τη Νέα Υόρκη, όπως δεν φαντάζομαι ποτέ να μην επιστρέφω στη γη των προγόνων μου.
Έχετε οικολογικές ανησυχίες. Πού πιστεύετε ότι οδηγείται ο πλανήτης σήμερα και τι πραγματικά μπορεί να κάνει ο σύγχρονος άνθρωπος για τη σωτηρία του περιβάλλοντος?
Μόλις γυρίσω στις ΗΠΑ, θα πάω στο Πανεπιστήμιο, στο οποίο, ένα από τα θέματα που μελετώ είναι οι Εναλλακτικές Πηγές Ενέργειας. Με έναν από τους καθηγητές μου, περάσαμε το καλοκαίρι στο κτήμα του στη Βόρεια Καρολίνα. Εκεί διδαχθήκαμε πώς να κάνουμε ηλιακούς θερμοσίφωνες. Για τις πέντε εβδομάδες που διήρκησε το μάθημα, ζούσαμε σε σκηνές και είχαμε φυσικούς ηλιακούς θερμοσίφωνες.
Από το 2007, εγώ και διάφοροι συνεργάτες, αλλά και κάτοικοι του χωριού που αναφέρομαι, ασχολούμαστε με την αναπαλαίωση ενός παλιού θεάτρου στα βουνά της Μασαχουσέτης, τρεις ώρες βόρεια του Μανχάταν. Δίπλα στο θέατρο υπήρχε ένα κτίριο. Κρατήσαμε ό,τι μπορούσαμε από τον αρχικό σκελετό και αναπαλαιώσαμε ότι ήταν δυνατόν. Μετά, βάλαμε στο κτίριο 30 φωτοβολταϊκά. Έτσι, το κτίριο έχει τον δικό του αυτόνομο ηλεκτρισμό και η παραγωγή ενέργειας ξεπέρασε τόσο τις προσδοκίες μας, που χρησιμοποιούμε το ηλεκτρικό ρεύμα και σε άλλα κτίρια.
Χρησιμοποιήσαμε μόνο φυτικό λάδι, για να ζεστάνουμε όλο το κτίριο και για να υπάρχει ζεστό νερό. Χρησιμοποιούμε μόνο φυσικά καθαριστικά, για να ανακυκλώνουμε το νερό που πετάμε.
Αυτό το κτίριο λειτουργεί τώρα πια σαν ξενώνας καλεσμένων και διδάσκουμε όσους έρχονται εκεί πώς να έχουν έναν βιώσιμο τρόπο ζωής, για τους ίδιους και τον πλανήτη.
Αν όλοι μας πάρουμε μέρος στην προστασία του πλανήτη ενεργά, τότε μπορούμε να σταματήσουμε την καταστροφή. Πιστεύω πως έχουμε ακόμα χρόνο να σταματήσουμε την καταστροφή που έχουμε δημιουργήσει στη Γη. Με ενθαρρύνει το γεγονός ότι βλέπω τις νεότερες γενιές να παίρνουν σοβαρά αυτό το ζήτημα.
Ποια είναι τα καλλιτεχνικά σας σχέδια για το άμεσο μέλλον. Μετά από τις συναυλίες στο Χυτήριο, στο Νομισματικό, αλλά και στο Ναύπλιο και στο Ίδρυμα Θεοχαράκη, πότε θα σας ξαναδούμε στην Ελλάδα με ένα νέο project?
Συνεργάζομαι με ένα γκρουπ χορευτών και μουσικών, για ένα μεγάλο project. Ξεκινάμε πρόβες τον Νοέμβριο και θα δούμε τι θα βγει από αυτή τη συνεργασία.
Επίσης, μου ζητήθηκε να γράψω μουσική για ένα νέο θεατρικό έργο.
Τέλος, εργάζομαι πάνω στη σύνθεση ενός συμφωνικού έργου, με τη συμμετοχή κλακετιστών και τραγουδιστών.
Σας ευχαριστούμε πολύ!
Εγώ σας ευχαριστώ πολύ!
