Το μυθιστόρημα Το Σπίτι Μόνο αποτελεί την πρώτη συγγραφική απόπειρα του Κοραή Δαμάτη και κυκλοφορεί από τις εκδόσεις Γαβριηλίδη. Πρόκειται για ένα μυθιστορηματικό ταξίδι στο παρελθόν.
Ένας λογοτεχνικός χείμαρρος εξομολογήσεων και συναισθημάτων. Με αυτοβιογραφικά στοιχεία από την ιστορία της γενιάς και της οικογένειάς του των χρόνων της Αλεξάνδρειας αλλά και της Αθήνας, με αναφορά σε ιστορικά γεγονότα – σταθμούς και με φανερά, ψυχαναλυτική προσέγγιση των χαρακτήρων, το Σπίτι Μόνο καθηλώνει και τον πιο δύσπιστο αναγνώστη, στοχεύοντας κατευθείαν στην καρδιά του.
Από το εξώφυλλο του μυθιστορήματος Το Σπίτι Μόνο
«Ενδιάμεσο. Αυτή είναι η κατάλληλη λέξη. Εκεί μπόρεσε να ζήσει το βασικό πρόσωπο του βιβλίου, εν τω μέσω. Κι αν κάποιες στιγμές απάγκιαζε στην μία πλευρά, γρήγορα ξαναβρισκότανε καταμεσής του δρόμου. Από την αρχή έτσι ξεκίνησε. Αναρωτιότανε αν ήθελε να γεννηθεί, να αποδεχτεί τους ασαφείς όρους στο συμβόλαιο ζωής, ή να παραμείνει και να ονειρεύεται στο μεταίχμιο.
Εξαναγκάστηκε στο πρώτο, εγκαταλείποντας τις όποιες ανούσιες σκέψεις, και βγήκε να αντιμετωπίσει τον κόσμο. Μοιραία από κει και ύστερα προέκυψαν ένα σωρό απορίες, άνοιξαν εκκρεμότητες και λογαριασμοί, και ποικίλες διαδρομές χωρίς σαφή προορισμό που φέρανε χαρές και πένθη, και έρωτες διαφορετικούς, και συγγένειες που ξεθώριασαν, δυσβάσταχτες απώλειες και ευλογημένες συναντήσεις.
Και σ’ όλη αυτήν την περιπλάνηση, ακροβατούσε ανάμεσα στο παρελθόν και το παρόν, σε αλήθειες, ψέματα και επινοήσεις, περπατώντας πάντα στη μεσαία λωρίδα, όχι τόσο απ’ το φόβο των μεγάλων ταχυτήτων -τις έτρεξε κι αυτές- όσο από μια βαθύτερη, επιτακτική ανάγκη παρατήρησης της ζωής του και της ζωής γύρω του. Άλλωστε, ήταν και το πρώτο μάθημα που του δόθηκε: προσοχή και παρατήρηση. Έτσι πορεύτηκε.
Αυτό δεν σημαίνει ότι απέφυγε λάθη και υπερβολές, ότι γλίτωσε κλειστές στροφές και κατηφόρες, εξάλλου η πορεία κάθε ανθρώπου έχει τα δικά της μετρήματα αψηφώντας προκλητικά τα θέλω και τις ανάγκες του υποκειμένου. Και έτσι βρέθηκε στη μέση, να παροικεί παντού, σαν εκείνους τους νομάδες που αρνούνται να ριζώσουν σ’ ένα κομμάτι γης, ανήμποροι να κατανοήσουν τους πολλούς και να προσαρμοστούν. Έτσι έζησε, έτσι δέχτηκε τα αναπάντεχα δώρα, και έτσι έφτασε στο απόγευμα της ζωής του, παρατηρώντας τον κόσμο, εκτεθειμένος πάντα στη μέση του δρόμου».
Πλοκή μυθιστορήματος Το Σπίτι Μόνο
Η ιστορία εκτυλίσσεται μέσα από τα βιώματα του Παύλου. Ο ίδιος είναι παιδί Ελλήνων της Αιγύπτου και συγκεκριμένα της Αλεξάνδρειας. Εκεί έζησε τα παιδικά του χρόνια, μέχρι η απειλή του πολέμου το 1957 να αναγκάσει την εύπορη οικογένειά του να εγκαταλείψει απρόθυμα τον τόπο της και να εγκατασταθεί στην Ελλάδα.
Ο πρωταγωνιστής περιγράφει το κλίμα που επικρατούσε στην πολυπολιτισμική Αλεξάνδρεια του Νάσερ, καθώς και ανάμεσα στην ελληνική κοινότητα, η οποία αν και ενσωματωμένη στην αλεξανδρινή κοινωνία, πάλευε να διατηρήσει το χαρακτηριστικό της ιδίωμα. Η οικογένεια του Παύλου, πέρα από τα σοβαρά οικονομικά προβλήματα που αντιμετώπισε, ερχόμενη στην Αθήνα, έπρεπε να προσαρμοστεί και στη νέα πραγματικότητα που τους ήθελε αποτυχημένους τεμπέληδες πρόσφυγες. Παράλληλα με την αφήγηση της ζωής του Παύλου, παρουσιάζονται εικόνες και γεγονότα της τότε Ελλάδας, όπως ήταν η δικτατορία των Συνταγματαρχών και οι διώξεις των αριστερών.
Ωστόσο, Το Σπίτι Μόνο δεν μένει μόνο στην αποτύπωση μιας εποχής. Το μυθιστόρημα περιγράφει χαρακτήρες, ακολουθεί τους προβληματισμούς τους, μεταδίδει την ευτυχία και την οδύνη τους και κυρίως ψάχνει να βρει τους λόγους που κρύβονται πίσω από τις πράξεις και τις επιλογές τους. Ο Παύλος στην ηλικία των δέκα ετών βιώνει ένα γεγονός που θα τον στιγματίσει για πάντα. Όσες χαρές και θλίψεις, αρρώστιες και θανάτους, επιτυχίες και αποτυχίες και αν βρέθηκαν στην πορεία της ζωής του, δεν κατάφερε ποτέ να αποτινάξει τα δεσμά, που του είχαν κλειδώσει τη ψυχή.
Ο έρωτας για εκείνον ήταν ένα παυσίπονο, ένα ναρκωτικό, που έκανε την πονεμένη του καρδιά να χτυπά δυνατά και γινόταν ξανά ένα ευτυχισμένο και ανέμελο παιδί. Μόνα του στηρίγματα υπήρξαν η μητέρα του και τα βιβλία. Όσο άδικη κι αν ήταν η ζωή μαζί του, εκείνος δεν παραιτήθηκε. Ακολούθησε το όνειρό του να γίνει χορευτής, αντιμετώπισε με σθένος τις αντιδράσεις των οικείων του και το θυμό του πατέρα τους για τις επιλογές του και δεν συμβιβάστηκε με μέτριες σχέσεις και πρότυπα, που επέβαλε η κοινωνία.
Χαρακτηριστικά έργου και συγγραφικό ύφος
Αφηγητής του μυθιστορήματος είναι ένας εξωδιηγητικός παντογνώστης με μηδενική εστίαση. Με αυτή την τεχνική γίνεται πιο εύκολη η απόδοση ολοκληρωμένων χαρακτήρων, ενώ δίνεται η αίσθηση της αντικειμενικής ματιάς. Το Σπίτι Μόνο είναι γεμάτο από εικόνες. Ο λόγος είναι ιδιαίτερα πυκνός και ποιητικός, γεμάτος από μνήμες, χρώματα, μυρωδιές και μουσικές.
Οι συμβολισμοί κυριαρχούν, με βασικότερους τη βροχή, η οποία εξαγνίζει τη ντροπή και ξεπλένει την αμαρτία και τη θάλασσα, η οποία, αντίθετα, ανασύρει επώδυνες μνήμες. Ακόμα και ο τίτλος του έργου μπορεί να θεωρηθεί συμβολικός. Μπορούν να αποδοθούν πολλές ερμηνείες στον αμφίσημο τίτλο Το Σπίτι Μόνο. Ο πρωταγωνιστής την πρώτη φορά αναγκάστηκε να αφήσει το σπίτι μόνο, τη δεύτερη το επέλεξε… Για αυτόν, άλλωστε, ποτέ δεν είχαν σημασία οι πατρίδες, τα σπίτια και τα υλικά αγαθά, παρά μόνο οι άνθρωποι.
■ Το Σπίτι Μόνο, το μυθιστόρημα του Κοραή Δαμάτη
■ Λογοτεχνία-Βιβλίο
■ Βιβλιοπαρουσιάσεις από Σταυρούλα Τουμάση – Μαΐ 18, 2016 εξώφυλλο βιβλίου
Κοραής Δαμάτης, ο συγγραφέας του μυθιστορήματος Το Σπίτι Μόνο, στην πρώτη του συγγραφική απόπειρα.
